Twoja strona do nauki hiszpańskiego

Hiszpańskie rzeczowniki złożone

Rzeczowniki złożone to szczególny rodzaj słówek. Jak sama nazwa wskazuje składają się one bowiem z dwóch części. Pierwszą jest trzecia osoba danego czasownika, a drugą rzeczownik najczęściej w liczbie mnogiej. Jak to wygląda w praktyce? Weźmy na tapetę słówko: "el cortaúñas", czyli obcinacz do paznokci. "Corta" to trzecia osoba czasownika "cortar" (obcinać), z kolei "uñas" to nic innego jak paznokcie. Zasada tworzenia tego typu rzeczowników jest więc bardzo prosta, należy jednak zachować czujność w przypadku liczby mnogiej, gdyż jedyne, co ulegnie zmianie to liczba rodzajnika. Rzeczownik zachowa jednak tę samą formę. Dlatego też powiemy zarówno "un cortaúñas", jak i "unos cortaúñas/dos cortaúñas". W żadnym wypadku "cortauñases".

Rzeczowniki złożone po hiszpańsku odnoszą się do różnych kategorii słownictwa. Znajdziemy wśród nich niektóre nazwy zawodów, jak i przedmiotów codziennego użytku. W poniższych tabelkach znalazły się te najczęściej używane, co nie znaczy, że ich lista jest już wyczerpana.

Wiele rzeczowników złożonych odnosi się do nazw zawodów lub pejoratywnych określeń niektórych z ich przedstawicieli:

Słówko Znaczenie
El chupatintas Urzędniczyna, gryzipiórek
El matasanos Niedouczony, nieprofesjonalny lekarz, znachor niegodny zaufania
El picapleitos Kiepski adwokat
El pintamonas 1.kiepski malarz 2.osoba, która nie ma na nic wpływu, a mimo to czuje się wpływowa
El limpiachimeneas Kominiarz
El limpiabotas Czyściciel butów
El guardaespaldas* Ochroniarz
El limpiacristales Osoba zajmująca się czyszczeniem okien lub produkt do mycia szyb
El guardabosques Leśniczy
El aparcacoches Osoba odpowiedzialna za parkowanie samochodów np w luksusowych restauracjach czy hotelach
El cazatalentos Łowca talentów, łowca głów
El rompecorazones Amant, łamacz, pożeracz serc
El asaltabancos Napadający na banki
El comefuegos Połykacz ognia
El cuentacuentos Osoba opowiadające bajki, baśnie, opowiadania na głos
El trotamundos Obieżyświat

*Polskie słówko "ochroniarz" ma po hiszpańsku więcej niż jeden synonim, zależnie od kontekstu. Znasz je wszystkie? Jeśli nie zerknij na notkę "Jak powiedzieć po hiszpańsku ochroniarz".

Niektóre rzeczowniki złożone określają cechy charakteru lub konkretny typ zachowania, w większości przypadków są to wyrażenia potoczne o negatywnym zabarwieniu:

Słówko Znaczenie
El cantamañanas 1. Osoba nieodpowiedzialna, niegodna zaufania, niepewna 2. Osoba opowiadająca niestworzone historie
El vendehúmos Osoba, która opowiada niestworzone historie, aby omamić swojego rozmówcę
El sabelotodo Mądrala
El asaltacunas Osoba, która jest w związku z dużo młodszym/dużą młodszą od siebie partnerem/partnerką
El/La comecocos Osoba, która swoimi natarczywymi uwagami zmianę charakteru, planów lub poglądów innych osób
El lameculos Lizus
El bocachancla Gadatliwa osoba, która zabiera głos zbyt często i mówi więcej niż powinna
El abrazafarolas 1. lizus 2. pijak, pijany
El cierrabares Osoba, która spędza większość swojego czasu w barach i w stanie upojenia alkoholowego
El pagafantas Osoba, która stawia kolejki z nadzieją na poderwanie kogoś, zawsze bezskutecznie
El sujetavelas Osoba, która towarzyszy zakochanym parom jako piąte koło u wozu
El meapilas Dewota, świętoszek
El pelagatos Nieznacząca osoba, bez wpływów finansowych czy społecznych
El zampabollos Obżartuch
El cagaprisas Osoba w gorącej wodzie kąpana, która dodatkowo nieustannie popędza innych
El soplagaitas Osoba o niskim poziomie inteligencji
El tocapelotas Potocznie: "upierdliwa" osoba
El comeflores Potocznie: osoba, która stara się wszystkim przypodobać i nie wchodzić w konflikt z innymi

Hiszpanie używają również rzeczowników złożonych do określania przedmiotów codziennego użytku:

Słówko Znaczenie
El sacapuntas Temperówka
El portaminas Ołówek z wymienialnym wkładem
El sujetapapeles Tabliczka z spinaczem do podtrzymania kartek
El pisapapeles Przycisk do papieru
El portafolios Teczka na dokumenty
El sacacorchos Korkociąg
El escurreplatos Suszarka do mokrych naczyń
El cuentagotas Dozownik służący do odmierzania kropli w przypadku niektórych leków
El pasapurés Maszynka do ubijania ziemniaków na purée
El cortaúñas Obcinacz do paznokci
El abrelatas Otwieracz do puszek
El cascanueces Dziadek do orzechów
El pintalabios Szminka
El quitamanchas Odplamiacz
El posavasos Podstawka ochronna pod napoje
El tirachinas Proca
El reposabrazos oparcie fotela, gdzie można położyć ręce
El elevalunas Mechanizm elektrycznego sterowania szybami na przykład w samochodzie
El quitamiedos Barierka ochronna na przykład przy drodze
El cortaplumas Niewielki scyzoryk
El lanzamisiles Wyrzutnia rakiet
El matamoscas Packa na muchy
El atrapamoscas Lep na muchy
El cubrebocas Maseczka chirurgiczna
El rompeolas Falochron
El mondadientes / el escarbadientes Wykałaczka
El atrapapesadillas Łapacz snów
El matasuegras Gwizdek papierowy

Niektóre pojawiają się też w kontekście informatycznym:

Słówko Znaczenie
El portapapeles Schowek w komputerze
El cortafuegos Zapora sieciowa

Więcej hiszpańskich słówek związanych z IT znajdziesz w części "Komputery i nowe technologie po hiszpańsku".

Istnieje też skromna grupa związana z architekturą, samochodami czy pogodą:

Słówko Znaczenie
El rascacielos Wieżowiec
El paracaídas Spadochron
El portaequipajes Bagażnik umieszczony na dachu samochodu
El parabrisas Przednia szyba samochodu
El limpiaparabrisas Wycieraczki do szyb samochodowych
El paraguas Parasol

Skromną reprezentację mają również zwierzęta, a dokładniej, owady:

Słówko Znaczenie
El saltamontes Konik polny

Oraz takich, które nie zaliczają się do żadnej konkretnej kategorii:

Słówko Znaczenie
El cumpleaños* Urodziny
El trabalenguas Łamaniec językowy
El rompecabezas Łamigłówka
El engañabobos Oszustwo, które wydaje się na pierwszy rzut oka wiarygodne

*Słówko "el cumpleaños" należy jednocześnie do grupy rzeczowników, które po hiszpańsku występują w liczbie pojedynczej, a po polsku w mnogiej. Ich pełny spis znajdziesz w artykule "Dziesięć słów, które po hiszpańsku są w liczbie pojedynczej, a po polsku w mnogiej".

Rzeczowniki złożone po hiszpańsku mogą również towarzyszyć zwyczajnym rzeczownikom, tworząc tym samym nowe kategorie znaczeniowe:

Słówko Znaczenie
La lluvia mojabobos Lekki deszcz, mżawka, który pada bez przerwy danego dnia
La cuerda salvavidas Lina ratunkowa
El bote salvavidas Szalupa ratunkowa
El chaleco salvavidas Kamizelka ratunkowa

Wyjątkowe przypadki wśród hiszpańskich rzeczowników złożonych

Wśród rzeczowników złożonych, po hiszpańsku zwanych "sustantivos compuestos" pojawiają się również "odszczepieńcy", czyli słówka, które tworzone są na podobnej zasadzie, co rzeczowniki złożone, różnią się jednak od nich niektórymi elementami.

Przykładem może być słówko "el girasol" (słonecznik), "el parasol" (parasol chroniący nas od słońca, na przykład plażowy), el cubrecolchón (powłoka ochronna na materac) lub "el guardameta" (bramkarz) lub "el cortacésped" (kosiarka). Mimo że teoretycznie te rzeczowniki składają się z czasownika w trzeciej osobie liczby pojedynczej i rzeczownika. Rzeczownik nie występuje w liczbie mnogiej, lecz pojedynczej. Co więcej dopuszczana jest liczba mnoga. Powiemy zatem el girasol (słonecznik), ale też los girasoles, czyli słoneczniki.

Z drugiej strony możemy również spotkać się z takimi słówkami, jak "el pararrayos" (piorunochron), el taparrabos (przepaska na biodra), gdzie mamy do czynienia z bezokolicznikiem (parar) i rzeczownikiem w liczbie mnogiej (rayos).

W języku polskim tego typu rzeczowniki złożone są o wiele rzadsze, ale jednak istnieją, szczególnie w języku potocznym, do którego należy chociażby wyrażenie obszczymurek albo *dusigrosz.

Rzeczowniki złożone po hiszpańsku - Ćwiczenia

1.Uzupełnij odpowiednim słowem z listy (poziom początkujący)

  1. Mi padre trabaja en el último piso de un enorme ..........................
  2. Voy a llevar ................... Parece que va a llover.
  3. Me gustan mucho las pipas de ................
  4. Para abrir esta lata de atún, necesitas un ...................... muy potente.
  5. Mi amiga me ha invitado a su .........................
  6. En mi estuche hay un lápiz, un bolígrafo y un ..................
  7. ¿Cuál es la diferencia entre un gloss y un ...............?
  8. ¿Cómo quieres hacer un puré de patatas sin el ................?
  9. A Álvaro le gusta tanto la naturaleza que de mayor quiere ser ...........................
  10. Mi hermano sabe abrir una botella sin usar ..........................

2. Uzupełnij odpowiednim słowem z listy (poziom średnio/zaawansowany)

  1. Para ejecutar este programa, tenéis que desactivar ........................
  2. Estos ................. me vuelven loca ¿no podías haber propuesto algo más sencillo como reto?
  3. ¿Está lloviendo? No, sólo es .................. Ya sabes, ni te molestes en abrir ..................
  4. Estos niños son unos ................. Otra vez se han atiborrado de pasteles.
  5. ¡Ramón! ¡No seas ............... ! Vamos bien de tiempo.
  6. ¡Ay cuánto odio a ese ..............! Le hace la pelota al jefe a la menor.
  7. ¡Cuidado! ¡Has derramado el vino sobre mis pantalones! Como esto no salga con el .................. te toca devolverme la pasta.
  8. ¿Cómo es que le habéis asignado este proyecto a Paco? Si es un ..................
  9. ¿Cómo quieres dosificar la cantidad exacta sin el ................?
  10. La ............... de mi hermana estuvo taladrando a mi padre con sus ideas estrafalarias hasta que se salió con la suya. Mañana van a comprar una cama elástica para su cuarto.

3. Przetłumacz na hiszpański

  1. Wiesz, że dzisiaj wygrałem konkurs na najlepszą łamigłówkę?
  2. Nie wiedzieliśmy, że ołówki z wymiennymi wkładami są droższe niż te normalne.
  3. Kiedy dojechaliśmy na miejsce okazało się, że przednia szyba samochodu pełna jest komarów i much. Było ich tyle, że popsuły nam się wycieraczki.
  4. Mieliśmy iść na urodziny mojej kuzynki, lecz w ostatniej chwili je odwołała.
  5. Gdyby nie barierka ochronna przy drodze, wpadlibyśmy w przepaść.
  6. Kiedy byłyśmy małe, robiłyśmy z moją siostrą różne dziwne rzeczy. Pewnego razu zjadłyśmy szminkę, którą znalazłyśmy w torebce mamy. Oczywiście skończyłyśmy w szpitalu.
  7. Obiecał nam, że ochroniarz, którego nam polecił sprawi, że będziemy czuć się bezpiecznie.
  8. Gdybyście użyli podstawek pod napoje, teraz nie mielibyście brzydkich plam na stole.
  9. Czy kamizelka ratunkowa może nam się na coś przydać, jeśli nie umiemy pływać?
  10. Jesteś pewna, że ten rower zmieści się na górnym bagażniku?

Rzeczowniki złożone po hiszpańsku - Klucz odpowiedzi

1.

  1. Mi padre trabaja en el último piso de un enorme rascacielos.
  2. Voy a llevar paraguas. Parece que va a llover.
  3. Me gustan mucho las pipas de girasol.
  4. Para abrir esta lata de atún, necesitas un abrelatas muy potente.
  5. Mi amiga me ha invitado a su cumpleaños.
  6. En mi estuche hay un lápiz, un bolígrafo y un portaminas.
  7. ¿Cuál es la diferencia entre un gloss y un pintalabios?
  8. ¿Cómo quieres hacer un puré de patatas sin el pasapurés?
  9. A Álvaro le gusta tanto la naturaleza que de mayor quiere ser guardabosques.
  10. Mi hermano sabe abrir una botella sin usar sacacorchos.

2.

  1. Para ejecutar este programa, tenéis que desactivar el cortafuegos.
  2. Estos rompecabezas me vuelven loca ¿no podías haber propuesto algo más sencillo como reto?
  3. ¿Está lloviendo? No, sólo es lluvia mojabobos. Ya sabes, ni te molestes en abrir el paraguas.
  4. Estos niños son unos zampabollos. Otra vez se han atiborrado de pasteles.
  5. ¡Ramón! ¡No seas cagaprisas ! Vamos bien de tiempo.
  6. ¡Ay cuánto odio a este lameculos! Le hace la pelota al jefe a la menor.
  7. ¡Cuidado! ¡Has derramado el vino sobre mis pantalones! Como esto no salga con el quitamanchas te toca devolverme la pasta.
  8. ¿Cómo es que le habéis asignado este proyecto a Paco? Si es un cantamañanas.
  9. ¿Cómo quieres dosificar la cantidad exacta sin el cuentagotas?
  10. La comecocos de mi hermana estuvo taladrando a mi padre con sus ideas estrafalarias hasta que se salió con la suya. Mañana van a comprar una cama elástica para su cuarto.

Na stronie używane są pliki cookie

Na stronie używane są pliki cookie, o których więcej informacji znajdziesz w Polityce prywatności. Zaznacz, proszę, na które pliki cookies się zgadzasz.